Ana Sayfa
İletişim
sayfa-2
sayfa-3
sayfa-4
sayfa-5
sayfa-6
sayfa-7
sayfa-8
sayfa-9
Sayaç
sayfa-10
sayfa-11
sayfa-12
sayfa-13
sayfa-14
sayfa-15
sayfa - 16
sayfa - 17
sayfa - 18
sayfa - 19
sayfa-20
sayfa-21
sayfa-22
sayfa - 23
sayfa - 24
sayfa -25
Qariqatüru -Karikatürler
Gireye Pela Umbazu
 

Ana Sayfa












Axx de Darayeni
Rınd darayeni,
Miyoné tulle aşqoné dı, con mı darayeni
Bınate ma dı cehdey esti,
Nivertiyonra néyé...
Awe behir bena xıdar dor dor
Niverté néya!
Tı weveri awe behri dı ze ruej
Ez ze aşmı
Wexti mehtab dı ma bı yo ca,
Heréy meku moni.

Axx tı con tı con
Zerey mı dı ın heyecon
Bé verco, ver wesar viyertın
Ma wurdiniz genu ın con

Axx de darayeni
Con mı darayeni!

---------------------------------------

Foto: Ahhh ah,
Ez nézanon ewro çınayi ré bıbervine! Hiris sero nalenuné, zırçenune. Wenge mı gosnuné mı neame. Gosé mı bı kherr, zone mı bi lal. Keşi gos ro venge mı serı néna, néhesna, Aé re berbenune.
Zone mı Zazaki mı dıme ra némaneno ( mı besenékerdı domanuné xo ro, zone xo bısalıxdıne, seveve xo zafe).
Welate mı, mı çım ra bıyo vındi. endi era mı vıri néno.
Hewne xo de deka xo u khalıke xo é rahmeti vınenune veng da mı dané.
Saré dorme ma nıştı ro herre, çewres sere ra tepiya kou serra şi.
Ma se sera, eve osteri vi me, wervayi mendime.
Bıne na boni de teyna, çıme hit, morezın heştıré mı bıyé non u sola mı. Hazar dırvete zere mı, nezanune kamiji dırvetia xo re bıbervine.
Ez endı yé xo nine, ye hardé dewreşi ne. Ahhhh ah.
Emel u emege mı.
Kar u bare mı.
Momi u roşta mı.
Asm u roza mı.
Cerune ra xo dıme ra niadanune, mız u duma ra qeri towa neaseno.
Mı, ma kotı de xelete kerde?
Ceduné ma vato: Na dina hire roza‘ ( dina amaene, weşiye, Merdene).
Ma inam nékerdı. Eke ameyi me roza peene... Ahhhh ahhh.
Hazar khulé mı esté, nézanune kamiji melemkerine.
Desto jü de avlık, deste bın de huy reça xo fın ta.
Reçuné zere mı kam fıno ta?
Bıbervine ewro xo re gıra gıra u beveng.
Nezanune kamıj derd u khule xo re bıbervine.
Sairo sultan vato ‘ En dırveta gırane mısaive( doste mı) mı déve mıro.
Gona dırveta mı, dılate zere mı kena.
Hire khuçıki zumini ra bıyé düri, na adır de endi yeneg népojıno.
Çiké zere mı roşt nédano, na lese ra endi thowa névejino.
Vato: kam ke se kerdı, xo re keno! Ma awa ke sari ma re kerde?
Honde rındena ke mı kerde kotı mende, kami ré mende?

Ahhh ah,

Ez nézanon ewro çınayi ré bıbervine! Hiris sero nalenuné, zırçenune. Wenge mı gosnuné mı neame. Gosé mı bı kherr, zone mı bi lal. Keşi gos ro venge mı serı néna, néhesna, Aé re berbenune.

Zone mı Zazaki mı dıme ra némaneno ( mı b...esenékerdı domanuné xo ro, zone xo bısalıxdıne, seveve xo zafe).
Welate mı, mı çım ra bıyo vındi. endi era mı vıri néno.
Hewne xo de deka xo u khalıke xo é rahmeti vınenune veng da mı dané.

Saré dorme ma nıştı ro herre, çewres sere ra tepiya kou serra şi.
Ma se sera, eve osteri vi me, wervayi mendime.

Bıne na boni de teyna, çıme hit, morezın heştıré mı bıyé non u sola mı. Hazar dırvete zere mı, nezanune kamiji dırvetia xo re bıbervine.

Ez endı yé xo nine, ye hardé dewreşi ne. Ahhhh ah.

Emel u emege mı.
Kar u bare mı.
Momi u roşta mı.
Asm u roza mı.
Cerune ra xo dıme ra niadanune, mız u duma ra qeri towa neaseno.
Mı, ma kotı de xelete kerde?

Ceduné ma vato: Na dina hire roza‘ ( dina amaene, weşiye, Merdene).
Ma inam nékerdı. Eke ameyi me roza peene... Ahhhh ahhh.
Hazar khulé mı esté, nézanune kamiji melemkerine.
Desto jü de avlık, deste bın de huy reça xo fın ta.
Reçuné zere mı kam fıno ta?
Bıbervine ewro xo re gıra gıra u beveng.
Nezanune kamıj derd u khule xo re bıbervine.
Sairo sultan vato ‘ En dırveta gırane mısaive( doste mı) mı déve mıro.
Gona dırveta mı, dılate zere mı kena.

Hire khuçıki zumini ra bıyé düri, na adır de endi yeneg népojıno.
Çiké zere mı roşt nédano, na lese ra endi thowa névejino.
Vato: kam ke se kerdı, xo re keno! Ma awa ke sari ma re kerde?

Honde rındena ke mı kerde kotı mende, kami ré mende?

 
-------------------------------


Zaman vılê ma de baro de gırano
Rengi permelinê ro, dezi lızge danê
Sanıke niya, phepugi hêkata ma nornenê
Awe cemedina, va naleno, aqıl vındeno
...
Axx o resımo khan
Vıleçewt, xo çarno ra tiji, cereno ver
Hewrê merdene yenê pêser, roz beno tari
A mınete nême de manena

A roza ṣiae, o resım, i vengi
Mı oncenê xoriunê xo, tey xenekunune
Jê mıxi kuyınê mezgê mı
Cuabi qedinê, qese nême de manena
---------------------------------



çımonê xo akı
mı kıncê xoni rındi dayi xura
ına şow mı boya to da xora
mı rıyê tou plusyaye ra muç kerd
mı bê veng bê veng porê tora muç kerd...
mı mektubê to reyna wendi
sey zerıkê ver aw werdış
mı plaqê to reyna cendi
mı en zaf aya deyra madı beriya to kerd

bê vengêya to berê mı cend
nêmey şowde ez vır biyo xo ser
suka ma koyt hewn
mı pajra ra suka sêr kerd
va teqıze ra boya to ard mı ri
mı ont zerey xo mı serd kerd
çımonê xo akı boyne mı ra

mı vılıkê to aw day awa xo werdışdı oyniyay mıra
mı başnay to vılênay boy kerd
tıra teynayiya mı vejyay fıray şi
çımonê xo akı destonê mı tepşı

ez taride xenıkyayo
tı yow cım mıra nizdiya yow çım mı ra duriya
çımonê xo akı desto nê mı tepşe
mı pehena deyağ nekerd mı xu kiyera eşt teber
ez şowa taridı koyto kuçonê suke
beyhude beyhude gêrayo to
---------------------------------



Na çekuye, biyolociye Yunanki ra yena. Bios (heyat) u logos (zanışiye) ra yena pêra.

Biyolociye lızgey zanışiya /ilmia, raya ke heyatê cındeyan (weşan, giyaneyan) sero geyrena cı. Na areze biyaene, sınıfe u halê organizman rê bena elaqedar. Biyaena tewrê cındeyan çıturi /senin yena meydan u nê yewbini u dormey xo sero çı tesir kenê, biyolociye ninan kena areze.

Biyolociye de dı lızgey gırdi estê...; botanik (zanışiya ke nebat sero geyrena cı) u heywanşınasiye /zoolociye (zanışiya ke heywanan sero geyrena cı). Labelê tabii ke hewna zaf lızgê binê bınêni ki estê.

Mesela: Antropolociye (zanışiya ke insanan /merduman sero geyrena cı), anatomiye (zanışiya ke awankerdışê cındeyan sero geyrena cı), cênetik (zanışiya ke zey yewbini biyaena cındeyan sero geyrena cı) uêb.

"Lızgey biyolociye"
______________

➢;Anatomiye
➢;Antropolociye
➢;Botanik
➢;Cênetik
➢;Heywanşınasiye (zoolociye)
-------------------------------



Xala Zehra quara.

Waxt homé qıjiv nuveşiv mon cılondîv, cé saréyed yo cinî gulı kerdin rue.

Waxt gulı kerdên mon ok, yo parçé guli omı çîm ye çep ke quar. ...

Ena qézara pé Xala Zehra herçixuı warverda, hin başlé gulı ruekerdış kérd.

Çoras séra honika déwud gulı kena rué.

Waxt çim ye bı quar sér ye ome vist dı-vist hiré homaraz ho kısmet qéder sér nıomıv.

Waxt çim ye bı quar ayra dım yo saplîk kohon guréten té gulı kerdin rue, mon awıd onen o gulıra.

Yera waten:

-Tı en gurıra tuwe fom nıkéna. En çıto tı sérsuwera hattona şond tı ha ze tuton gıjon gulı ruekerdid kékena.

- Yez waten keyf mı té yen, gulıg mon awıd ruev, ez vındena onéna pa hela réhew Seben.

İna hedi hedi Xala Zeyra piériyî halke gule mon ok sınasna hin.

- Bon, éna helkawag berîqnayiwa zé mujaga, monéna zér. Ay halkeq ho duérmaleye ra, ay çi se monen çımon. Nazer, nazer.

Bonen, bonen; zér sini masnawa. Çovonqé ho teqen.

İna xuv xu, çoyîz nımuet en gurı muséna.

Yo şew yo hon di.

Yo merdım erdîş sıpé, bı kepçeyir kaş kérd guret, zeré kepçid çı gulı halnayi estse guret şona ra, yera wa:

- Guron Rab xuı pé in çi ina pa meon, çi xırav yen tı wer!

Honcina xura nişî, enahew tikene zaf ğıyal xuı da en gurı ser.

Xala Zehra home vist hîre séronıd home kısmetseriv başle in guron kerd.

Tıke waxt séra şı numé Xala Zehra herkes eşnawut.

Dı haw dewuj mavenxud kısé kerdîn:

- Laj ma bı zergun, qeyda. Nonra, okra tuwe xuı fek nikén. Hattona şond onén sér bonra.. Mı bérd doxtuér, hol nıbı.. Mı berd ce malle tuwe pa nıweja. Ez nızona ez sékir.

- İtara çahar saat dürid yo déw esta, numeyi Erenler’a. Ujad yo cini esta numeyi Xala Zehra, şo ceyé wa gulı ruekır.

Dest yé zaf hol cad nazer yî ben puç. Şo çe ye.

Komıg nuweşi yiwa gıron esta, komıg zér kot yoy, komıg cin pére ser periyi şin ce Xala Zehra.

En hal ina zaf séer dewom kerd.

Xala Zehra kod hirıs sér, çoras sér, poncas sér, şeşt sér yo keder sér nıomı.

Numeyi hercad herkes eşnawut.

Ehn omi sıraşnayiş cahdé hirye çahar ruejona şar omen cé yé.

Xala Zehra kepçe xuı zere monqalıd kérden germın, yo parçe cılon eşten sér ay nuweş, sér sareyıra gulı kerdén rué.

Hin onen zere aya okra. O çimyeg akerdıv qefılnen.

Xala Zehra zére awkra nıonen, çıtak ho zére yé do ay waten.:

- Ena kena komra haskenasé bıden cı, şıma cı nidsé zeré yé yen tıwer.

Xala Zehra yo ruej yo sarı guret.

Kepçe xuı gured sér saré xura berd ona aye xura.

Waxt gulı kerd rue weng pa weja. Zere kepçira nıonaz. O çimyeg ho akerdo awuj kefılna.

Xuw xuı wa:

- Kısmet mı weja. Yo astuer sia, yoten ho cınışto ho yen, mız remnen gen şın.

Déj sare yé bı zaf.

Xala Zehra çıré wer ayni nişin, aya ruej şi wer ayni xuı vıraşt.

Dayeyera yo fıstoné wewon mendiv, şi zeré sandıkra aya fıston wet da xura, şi pérser mindera nışt rué.

Gueş na tıwer séra hela rehew astuer yen fek ber.

Çim ye o qıdı akerdı mend mawen pencırawo comid.

Ruej bin, kom omen ber Xala Zehra cenén ço ber anıkerden, yoten ber şıkıt şı zerı.

Şı ona pa yo çim yé ho akerdı, fıstonıg dayé yéra menda ha padayi sér mindera merda.
-----------------------------------

Foto: Kormişkan roşanê zazayano miliyo. Ba’hdê roşandê roşandê roji, roşandê Haciyan, şardê ma miyan dı roşanêndo gırd û bımbarıko. No roşan, mengda wesari sıfti heftedê dımayêni dı, çarşeme ra heta çarşeme bımbarık beno ew xeftiyayen û gırweyayen xıraba.Teverdê mentiqedê Çermûg, Soreg, Aldûş û Şankûş dı kormişkan, dollda Dersimi, Çolêg û zewmbi mentiqandê Zazayan dı tayn bo ji beno ambarık. Çı ’ecêbo kı, Dersim dı heftemal, qereçarşeme, Çolêg dı serrnewe, zewmbi mentiqandê Zazayan dı, bı namedê qenqıdasiya vajyeno. Namey pê nêtepsê ji roşanê kormişkani şardê Zazayan miyan dı eyni rojan dı beno bımbarık ew hıma hıma eyni edetana qedyeno. Kormişkan teşefi ser/texminen no hirıs, çewres serryo kı oyo bımbarık nêbeno, tenya virdê şardê ma dı mendo. Tesirdê qırkerdenda kultıri, dini, roşanandê miliyan dı mendo û şiyo şardê ma vira. No roşanê mayo mili û bımbarek itiqatdê Zazayan dı cayê cı ciyayo, ew gırdo. Vıraştena cı zew hefte ramena. Zazay çınay xoyê paki û xembılnayi danê xora, nanwer û şımıtenan gênê, şınê bostanan, rezan, kerran, mergan, deren fek ew xo rê kormit arêdenê û bı şênayiya werdê xo wenê. Heme keyan dı qandê kormişkani şamiyê weşi benê Hadıre. Axleri, begi dest çekenê keyandê fıqaran û neçaran, pizanê cı kenê mırd ew çınay newey danê pıra û cı rê paştgêrey(yardım) kenê. Taynê cı zi paştgêreya merdımandê xo û dewandê xo kenê. Qandê coy kormişkan, rojênda roşnayi, paştidayen, qeyretkerden, xeyri, berki, şênayi û şabiyayin qebûl bena. Kormişkan dı şarê ma babet babet çına dano xora. Ceni pancey sûri yanzi êyê kı sırbê sûri miyan dı estê inan danê xora. Çalmey sêmêni, mûrey, altûni kenê xoya û yenê mılet miyan. Camêrdi zi çınay xoyê newi û weşi danê xora. Boll camêrdi pırênê sıpey danê xora ew kılawi nanê xo serredı, nê kılawa babet babet sahrandê sûrana xembılnenê û gırêdenê, na gırêdayen dı serê kılaw zey nûşti vırazenê. Çorşmey kılaw dirê fıni çarnenê, nûşteyo kı sûro sembolê rojyo, ê hirê şeridyê kı çorşmedê kılawa çarneyayê zi, nışanê roşnayi, nışanê xeyri û berki, nışanê pê sinayen, qimetpêdayen ew ê qeyret kerdeno. Şewandê heftedê kormişkani dı şênayi û xıngılmey vırajyenê. Şarê dew wedandê Beg û Axleran dı yeno pêser ew êyê kı pê ra qahryayê, yenê werey û xıngılmey vırajenê. Şewandê kormişkani dı, pastêx, kesmey, sıncıxi, nıhey pıraynayey, dendıki, kılêncey, nanê nebi, ıskızi, qatmey, solık, qorme, henarê payızey, mıroy payızey, vami, gozi, qıznawi, qahwey qıznawan, tûwê wışki, tey, babet babet çi wıryeno. Babet babet şami kenê hadıre û wenê. Ninan ra taynê cı, keskek, rızo ser kızrık, bırxul, dolmey, kuftey, şirawya goşti, tırşê sımaqi, rıwen û toraq, rıb û rıwen, tırşê qıroligan, sorbay doy, danûg ew çiyo wınayin wıryeno. Nê şamiyan kışta şımıten zi kemi nêbena. Şerbetê rıbi, do, şerbetê awda henaran, sıskı, xoşawya qaxan û ê çirran, awa henaran ew çiyo wınayin şımıyeno. Kormişkan dı ’edetê mayo jew zi lajan rê keyney weynayena, qandê coy laji û keynana nê roşani çıhar çımya pawenê. Neqerawan, zırnawan, temburwan û deyrvazi roşandê kormişkani dı seferber bênê. Dewyê kı tey neqerawan û zırnawani çini, mıxtar, beg û axleri veror perey danê û inan anê dewda xo.

Kormişkan roşanê zazayano miliyo. Ba’hdê roşandê roşandê roji, roşandê Haciyan, şardê ma miyan dı roşanêndo gırd û bımbarıko. No roşan, mengda wesari sıfti heftedê dımayêni dı, çarşeme ra heta çarşeme bımbarık beno ew xeftiyayen û gırweyaye...n xıraba.Teverdê mentiqedê Çermûg, Soreg, Aldûş û Şankûş dı kormişkan, dollda Dersimi, Çolêg û zewmbi mentiqandê Zazayan dı tayn bo ji beno ambarık. Çı ’ecêbo kı, Dersim dı heftemal, qereçarşeme, Çolêg dı serrnewe, zewmbi mentiqandê Zazayan dı, bı namedê qenqıdasiya vajyeno. Namey pê nêtepsê ji roşanê kormişkani şardê Zazayan miyan dı eyni rojan dı beno bımbarık ew hıma hıma eyni edetana qedyeno. Kormişkan teşefi ser/texminen no hirıs, çewres serryo kı oyo bımbarık nêbeno, tenya virdê şardê ma dı mendo. Tesirdê qırkerdenda kultıri, dini, roşanandê miliyan dı mendo û şiyo şardê ma vira. No roşanê mayo mili û bımbarek itiqatdê Zazayan dı cayê cı ciyayo, ew gırdo. Vıraştena cı zew hefte ramena. Zazay çınay xoyê paki û xembılnayi danê xora, nanwer û şımıtenan gênê, şınê bostanan, rezan, kerran, mergan, deren fek ew xo rê kormit arêdenê û bı şênayiya werdê xo wenê. Heme keyan dı qandê kormişkani şamiyê weşi benê Hadıre. Axleri, begi dest çekenê keyandê fıqaran û neçaran, pizanê cı kenê mırd ew çınay newey danê pıra û cı rê paştgêrey(yardım) kenê. Taynê cı zi paştgêreya merdımandê xo û dewandê xo kenê. Qandê coy kormişkan, rojênda roşnayi, paştidayen, qeyretkerden, xeyri, berki, şênayi û şabiyayin qebûl bena. Kormişkan dı şarê ma babet babet çına dano xora. Ceni pancey sûri yanzi êyê kı sırbê sûri miyan dı estê inan danê xora. Çalmey sêmêni, mûrey, altûni kenê xoya û yenê mılet miyan. Camêrdi zi çınay xoyê newi û weşi danê xora. Boll camêrdi pırênê sıpey danê xora ew kılawi nanê xo serredı, nê kılawa babet babet sahrandê sûrana xembılnenê û gırêdenê, na gırêdayen dı serê kılaw zey nûşti vırazenê. Çorşmey kılaw dirê fıni çarnenê, nûşteyo kı sûro sembolê rojyo, ê hirê şeridyê kı çorşmedê kılawa çarneyayê zi, nışanê roşnayi, nışanê xeyri û berki, nışanê pê sinayen, qimetpêdayen ew ê qeyret kerdeno. Şewandê heftedê kormişkani dı şênayi û xıngılmey vırajyenê. Şarê dew wedandê Beg û Axleran dı yeno pêser ew êyê kı pê ra qahryayê, yenê werey û xıngılmey vırajenê. Şewandê kormişkani dı, pastêx, kesmey, sıncıxi, nıhey pıraynayey, dendıki, kılêncey, nanê nebi, ıskızi, qatmey, solık, qorme, henarê payızey, mıroy payızey, vami, gozi, qıznawi, qahwey qıznawan, tûwê wışki, tey, babet babet çi wıryeno. Babet babet şami kenê hadıre û wenê. Ninan ra taynê cı, keskek, rızo ser kızrık, bırxul, dolmey, kuftey, şirawya goşti, tırşê sımaqi, rıwen û toraq, rıb û rıwen, tırşê qıroligan, sorbay doy, danûg ew çiyo wınayin wıryeno. Nê şamiyan kışta şımıten zi kemi nêbena. Şerbetê rıbi, do, şerbetê awda henaran, sıskı, xoşawya qaxan û ê çirran, awa henaran ew çiyo wınayin şımıyeno. Kormişkan dı ’edetê mayo jew zi lajan rê keyney weynayena, qandê coy laji û keynana nê roşani çıhar çımya pawenê. Neqerawan, zırnawan, temburwan û deyrvazi roşandê kormişkani dı seferber bênê. Dewyê kı tey neqerawan û zırnawani çini, mıxtar, beg û axleri veror perey danê û inan anê dewda xo.
------------------------------



Bir dil, konuşanı olmayınca ölür. Aslında ölen sadece o dil değildir, o dili konuşanların kültürleri, tarihi, gelenekleri ve kimlikleri kaybolur, kısaca o toplum ölmüş sayılır.

Zaza dili ve kültürünü korumak ve yaşatmakta bilim adamlarının çabaları bir dereceye kadar faydalı olabilir ama Biz Zazalar sorumluluk gösterir, Zazacayı konuşur, çocuklarımıza öğretir, yaygınlaştırmak için çaba sarf ede...r, şiirleri, masalları, fıkraları kendi dilimizde yazarsak emin olunuz ki Zazaca ölmeyecektir.

Zazalar olarak, kültürümüzün ve dilimizin yaşatılmasını ve korunmasını talep ediyoruz. Kimsenin bağında-bahçesinde gözümüz yok. Bölmeden, bölünmeden ve ayrılıktan taraf değil, her kesimin kültürünü, dilini özgürce yaşadığı ve ifade ettiği bir demokrasiden yanayız.Kendimizi his ettiğimiz gibi görmek ve öyle de kabullenmek itiyoruz. Gök Kuşağının güzelliği sadece içerdiği doğal renklerden kaynaklanmaz. Ne tek renkli bir Gök Kuşağı çekicidir, ne de renkleri birbirinden ayrılmış, farklı yönlere dağılmış bir gök kuşağı güzeldir. Aksine onu güzelleştiren bu doğal renklerinin bir birine omuz vererek bir ahenk içinde gözlerimizi okşamasıdır. Ülkemizin zenginliğini oluşturan tüm doğal (ama yapay değil) renkleri oldukları şekliyle kabullenip, saygı göstermek bizi zayıflatmaz, tersine güçlü kılar. Çünkü o zaman her etnik ve kültürel dinamiğin gücünden azami derecede istifade edilmiş olunacaktır.
-----------------------------



Payiz dar yersbena
Sonbahar ağaç küser

Ez yersbena
Ben küserim...

Dar pel rışnena
Ağaç yaprak döker

Ez gıjık rışnena
Ben saçlarımı dökerim

Ver çırıd ez vinena
Çeşmede görüyorum

Ya oniena ez oniena
O bakar ben bakarım

Ya yersbena
O küser

Ez qehrbena
Ben kahrolurum

Ya wuyena ez wuyena
O güler bende gülerim

Ya qehryena ez qehryena
O üzülür bende üzülürüm

Ya bermena ez bermena
O ağlar bende ağlarım

Ya mırena ez mırena
O ölür bende ölürüm

Ruej, aşm, sıer vieren
Gün ay yıllar geçer

Ya zeremıra niverena
O yüreğimden geçmez

Mı erdiş kerda sıpi
Sakallarım beyazladı

Ya hama ze yo gula
O hala bir gül gibi
-------------------------------------------



Beno nêbeno jü çêneke beno jü ki bıraye daê beno. Hona ke nê zaf doman benê maa dina mırena. Piê dina xorê zewecino. Xorê jü cênike ano. Na cênike zaf hoqebaze bena.
Lewê piê domana de, na vana:
- Mı qıda u bela ê şıma guretêne. Ez şıma ra zaf hes kena. Ez hürinda maa şıma dera. Ez ferqe nêkena wertê şıma u domananê mınê bina.
Piê dina xo xo de vano 'çı cênike de şıt helal; mı de veciye, qaytê mın...o domananê mı kena'.
Waxto ke piê domana çê de nêbeno.
Na domanara vana:
-Domanê her u kutıka, mı çi de fegê piê şıma kerdêne. Şıma biye bela ê sere mı. Ez seb keri? Ez şıma deste kamta şori?
Domani, na hoqabaza zürekere ra zaf tersenê ayera qe çiye piê xo ra nêvane. Na hoqabaze domana zaf xebetnena. Domani şone tever xebetine, êne zere xebetine. Gege zaf qefelinê. Domanê cirana bona sera kaykene. Nê ki wazene ke şore lewê domana de kaykerê hama dêmariya xora nêtahrene.
Roca ra roca de usari bena. Vare vileşnaro, koi benê belekiye, gul u sosini vecine. Mal u dawar zêno. Beno çive, çiva çucukê. Derê bene pıre awxe, beno xuşe xuşa u gure gura awxe. Dewe bena şen, Mal u davar şono tever. Domani şone selxı ver. Waxto ke selxı verdane mali. Beno qare qare vereka bızeka.
Milet şono hêluge, şono so, şono sunga, şono rıbêsa u kengera. Pêro werdena xo çolara anê. Tar u ture usari zaf o. Tar u turê usari qe qedino.
Dêmariya domana vengê domana dana u cıra vana:
-Domanê cirana şonê tar u turê usari anê, şıma ita zere de biye poyini. Urzêra, urzêra şore çol.
Layik vano:
-Daê mebe hêrs tı çı wazena, mara vace ma şıme biyame.
Dêmarya dina ina ra vana:
-Anê turıki bıcere şore ma re kengera biya rê. Ez na şande germıya doi pocena.
Waê jü turık, jü ki zengene cêna, layiki jü xılçıke ceno u şone kengera.
Waê u bırayi şone çol. Raê ra xorê mücül benê. Layik zaf kefê xo êno. Waa xo de leqi keno. Waê ki vana:
- Mı qıda u bêla to guretêne zaf xo mekefelne. Hona raa ma düriya.
Layik vano:
Ma zaf kengera biyame. Çımke ez zaf germiya doi ra hes kena.
Waê vana:
-Ero germıya doi rê zaf kengeri lazım niye.
Bıra vano:
- Nê, nê wa bo, ma zaf kengera biyame.
Nê şone jü tümi sera kengera danê arê. Waê jü kenger wena jü ki dana bıraê xo.
Vana:
- Qaytê ne jü kergeri teyniya wenme. Ê bina danme arê.
Bıra vano:
-Ya.
Waê zengene xo cena turık dana bıra xo. Bıraê daê ki turık erzeno vılê xo u ebe xılçıka xo kengera veceno. Nê xelê kengera danê arê.
Waê vana:
- İndi beso, ma şıme dewe. Make herê bukime dêmarya ma mara mıradina.
Bıra vano:
-Hêya waê tızana.
Nê kunê raê ser êne. Waê vırniyede, bıra daê dıme eno. Layik zaf kefelino. Waa xo ra vano:
-Waê ez zaf kefeliya ma tayê bina xo bıceme.
Waê vana:
-Hêya bıraye mı, ma tayê bina xo bıceme.
Nê waxto ke nişenê ro waê qayt kena ke turık dıpo talo. Qe jü kenger tede çino.
Waê bena hêrs vana:
-To qey kengeri werdê? Nıka ke maşime çê dêmariya ma mara bena hêrs. Ma kuna. Ma cıra vanme çı?
Bıra sond weno.
Vano:
-Heq bo, Ali bo, Xızır bo ke mı kergeri nêwerdê. Mı ke jü kenger werdo ez meresi çê.
Waê zaf dêmarya xora tersena. Bıra xo inam nêkena. Qerena u zibena. Nê zana ke se bıkero? Bıra beno bêteseli waa xora vana:
- Waa mına rındeke; tı zana ke ez to ra zaf heskena, tı zana ke ez züri nêkena. Tı ke mı inam nêkena be zerêmı de qayt ke.
Waê bıraê xo merednena ra u ebe kardi vêrê bıraê xo qılaşnena ra tede qayt kena.
Qe kengeri zerê bıraê da de çino, jükek teyna zere dero o ki aê bı xo dabi bıraê xo.
Na vana:
- Bıra urzera ma şıme çê indi herê kewtime. Urzera, urzera!
Bıraê xo nata hejnena bota hejnena. Qe hış u pış cıra nêvecino. Bıraê xo kena vırana xo. Qayt kena ke bınê turıki dırıyo.
Vana:
- Mı qıda u belaê to bukretêne. İndi urze xo ser.
Na zaf tersena sekena bıra nêvezenora. Aqıl êno sere ke, aê biraê xo kişto. Têw teze bıra, bıra par nê pêrar merdo.
Na idi zana ke aê bı xo bıraê xo kişto. Na berbena dana xora. Bıraê xo kena qevsingê xo. Na qêrena u zibena; dana xora rüye xo pıncır kena. Qeri u zibayina daye hard u azmeni keno qule. İndi teseliya nayê bena.

Na ana bıra xo şüna, peşena têra, kena mezele.
Mezele sera zaf berbena. Dina xo bena tariye, nêzana ke se bı kero. Mezele sera dest u pau kena xo ver. Neşikina ke şoro dewe. Xo xo de vana 'ez se şona dewe, ez milet ra se vana, ina ke bıraê mı mıra pers kerd; ez çı cevabe xo dana.'
Na Heq u Eli re dua kena vana:
-Heqo tı mi têyre ke, ez ko be ko bıfeteli. Seba derdê bıraê xo rê bınali u bıwani. Heta dina esta ez bınali u bıkali.
Heq dua aê ano ca a bena têyra koyi; namê xo beno Pepug. Usar ke êno pepug nişena gıle dar u beru ra ko be ko fetelina.
Vana:
-Pepu, pepu,pepu!
-Kêko, kêko!
-Kam kişt? Mı kişt!
-Kam şüt? Mı şüt!
-Pepu, pepu,pepu!
-Kêko, kêko!
-Kam kişt? Mı kişt!
-Kam pêşt? Mı pêşt!
-Pepu, pepu,pepu!
-Kêko, kêko!.....
----------------------------------------------



Ala ree niyade
Hele bir bak

Sene hal´derime
Ne haldeyiz...

Key bime pil,nezon ke
Ne vakit büyüdük,bilmemki

Ni serru kam rızna ma ser?
Kim yikti bu su yillari üzerimize?

Kam pore ma niya kerd sıpe?
Kim beyazlatti saclarimizi?

Ala ree niyade
Hel bir bak

Sene hal´derime
Ne haldeyiz

Kam zone ma,ma fek´ra tırt?
Kim dilimizi agzimizdan caldi?

Kam ma sere hard´e mara qılaştna ra?
Kim bizleri topragimizdan söktü?

Kam ni hondae derdu kerd zare ma?
Kim bunca cileyi yüregimize koydu?

Ala ree niyade
Hele bir bak

Nıyadeke bıvine
Bak'ki göresin

Nıka ciqa beweng me
Simdi ne kadarda sessiziz

Tora dürde
Senden uzaklarda

Kam zoneno kotde?
Kimbilir nerelerde?

Ala ree niyade
Hele bir bak
---------------------------------------



Qey berbena Koê Bingoli

Sebeb çiko, mi ra vace

Zaf warê to biyê çoli...

Sebeb çiko, mi ra vace

Mi ra vace, mi ra vace

Mi ra vace, Koê Bingoli

To ca verdanê qulê to

Zê mi beno çewt vilê to

Zêde vêþeno zerê to

Sebeb çiko, mi ra vace

Mi ra vace, mi ra vace

Mi ra vace, Koê Bingoli

Öksüz olvaz bicê xo de

Ebedi bimano to de

Emser meymano na ko de

Sebeb çiko, mi ra vace

Mi ra vace, mi ra vace

Mi ra vace, Koê Bingoli

Xidir Çelik (Xidirê Muska)

het: Varto
----------------------------------



İnson miyon mexluqaton Homéd en pil, en qıymetın. ‘İlm, inson meleketonraz kerd pil. (Beqere: 31-3) Pawa ina inson biqusur niw. Çunki bi Homé biqusur yo çın. Homa téna biqusur, bi‘eyb. Gwri ma vérin ın: Ma xwı pé ‘eybonxwı bışınasn, reyo miyoncin, orteyın bıvin. Çı weqt ma insonékdır ‘eybék bıvin ma bızon ın ‘eyb, qusur madıriz est. La kemoniyawxı qebul kerdış insonir zaf zor yen. Çunki herg kes x...wı ra hesken, ın heskerdış niverden qusuronxwı bıvin, xwı bışınasn.

Ma ına heqiqet qebul bık: Kom yo çikekı ra zaf hesbık ın heskerdış vinaye yı kém ken, ça bıv inson ken kwar. In halıd inson neéşken xwı kemoni ra bıfelıtn, xwı elever ber. Kom qayıl xwı elever ber wa zerréxwı hira bık. Pé zerr hirayi téna ma insonondır viyernen, pé çikeko bin né.

Eger inson bin mar yardim nikené ma neéşken xwı bık inson kamil. Qé inson, qas xwı bes vinayiş, xwı bıqusur vinayiş çikek xetayın çın. Inay Qur’onız von. Zafi dor xwı bes vinayiş, ihtiyaç insonon binon nivinayiş sebéb heddı ra vejyayış, şiyayış dalalet. (‘Eleq: 6-7) Aco ra insonir lazım gweştariye Home bık. Wa ına hol bi zonayış. Pil biyayış inson Allah’ir nızd vındertışıd, kotış yız Homé ra dur vındertışıd.

Ma inson, hét vıraştışi ra çıqas holi ra nızdıv, o qas ma xıraviraz nızd. Holizi xıravizi zeré mara vejyena. Zeré mad çendék fikr hol bıven, o qas xıraviz, şeytoniz esta. (Şems: 7-Cool İnson eger çi muqeddes qebul niker yıra holi nina, her tewır xıravi yena. Xıravi kerdış her zeman holi kerdış ra rehet. Çunki insonék vaj; ez bena merdım xırav, pis, çıqmez, çıkut qé ın merdım ğeyreték gerek niken.

Namusuzi namusi ra zaf zaf reheta. Aco ra merdımekıd dert exlaq o ğeyret çıniv, zonayış yı téna yı hol niken. In sebeb ra qé inson imtihon pil, sahé exlaqid.

Ina mucadeled inson eşken bıv pili pilon, meleketon xwır heyron bık; weyaxud xwı bık rezil rezilon. (Tin: 4-5) In dı meyl yani hli wo xıravi her insonid est. Der-heq ınid Allah u Te‘ala ma serbest verda. Ma çı perr bıwaz Allah ma hewelnen a perr. (Nisa: 115) Peynid, pé ‘emelonxwı ya ma xwı elever bén yazi ma xwı tepa verdén. Ina mucadeled eger ma perr hol, xér tercih bık ma bızon Allah her daim mar yardım ken. Cara eger yardım o Rehmé Allah çıni bu ‘emrék hol viyarnayış, xıravi ra dur vındertış zaf zor. (Yusuf: 53)

Ina mucadelé insonid derba pil ınawa: İnson xıravyé zeré xwıda, nişınasn, sér a xıravi bıqefıln, bısetırn her daim xwı me’sum bıvin vaj; xetémı çın. Zafi insonon ‘emelon holon nisbet kén xwı; ‘emelon pison nisbet kén insonon binon. (Nisa: 178) Dor hewalı ken Homé (Fecr:15-6), dorız hewalı ken şeyton (İbrahim: 22) In şekl zerréxwı rehet ken. Heqiqetıd sebép ın gwriyon zafın inson xwı bı xwıw.

Ma ınay hol bı zon: Tebi‘et mad holiz esta, xıraviz. Hetta ma ınayra şermayen, ma xwı weş bışınasn, qusuron xwı bıvin tedawi bık daha hol ben. Ma xwı çendék terbiye bık, o qas xuzur vinen, Homér ben nızd.

Mad holi bı bu ziyed ına holi mad bena exlaq daimi, mendı. O weqt çe yo neéşken ma bıçarn a hal xırav. Xıravi, çad holi çıni bu, o cad yena meydon.
-------------------------------------------



QIRAYESI ZU ZUWANI
(BIR DILIN CIGLIGI, HAYKIRISI)

Çend xezar serriyoqı edo rayra
kac bin yildir yoldayim...

newqê neşena vındera payra
simdi ayakta duramamaktayim

zey tarıxê ınsani khana
insalik tarihi gibi eskiyim

zey şıte dayık zelala
anne sütü kadar temizim,berrakim

şıma bê mı xuwenê
siz bensiz gülüyorsunuz

bê mı bermenê
bensiz agliyorsunuz

u
ve

bê mı xoyn winenê
bensiz rüya görüyorsunuz

nêzanê wuna
bilmezmisiniz böyle

roc roc mı kışenê
gün gün beni öldürürsünüz
-----------------------------------------------



UNESCO’nun 2009 yılından beridir yayımladığı dil raporlarına göre Zazaca, yok olma tehdidi altında olan dillerden biri. Milyonlarca insanın anadili olan bir dil, yok olma tehdidi ile karşı karşıya kalıyorsa; bu durumun oluşmasına yol açan bütün sistemler ve kurumlar sorgulanmalıdır.

Lazca’nın çığlığını duyurmak için bir yazar; “konuşacak kelimem kalmadı” demişti. Bu cümle, UNESCO verilerine göre ...dilin yok olma parametreleri bakımından en uç basamakta yer alan Lazca için söylenebilecek son cümleydi.

Siirt’in Pervari ilçesindeki bir köyde konuşulan Hertevince’nin adını çoğu insan duymamıştır bile. Öyle ki UNESCO, bu dili konuşan kişi sayısını bile belirleyemedi. Tıpkı dünyanın birçok yerinde kaybolan diğer diller gibi; o da kayboldu.

Eşikteki son adımı da atan ve kaybolan Ubıhça’nın çığlığı da çoktan kesildi. Tevfik Esenç, 1992’de kendisi ile beraber bir dili ve kültürü de mezara götürdü adeta. Hiçbir kelime ve söz artık Ubıhça’yı geri getirmeyecek. Şimdi bu hazin sona ortak olmaya hazırlanan başka diller de var ne yazık ki. Bunların başında da Zazaca geliyor.

UNESCO’nun 2009 yılından beridir yayımladığı dil raporlarına göre Zazaca, yok olma tehdidi altında olan dillerden biri olarak yer alıyor.

Bilmeyenler için belirtmekte fayda var. Zazaca, Hint-Avrupa Dil Ailesi’nin İranoloji koluna mensup bir dil. Ayrıca Türkiye’de Türkçe ve Kürtçe’den sonra en çok konuşulan üçüncü dil konumunda. Kesin bir rakam olmamakla birlikte Türkiye sınırları içerisinde üç-üç buçuk milyon, dünya genelinde ise yaklaşık beş-altı milyon kişinin anadili.

Cumhuriyetin reddettiği diller

Milyonlarca insanın anadili olan bir dil, yok olma tehdidi ile karşı karşıya kalıyorsa; bu durumun oluşmasına yol açan bütün sistemler ve kurumlar sorgulanmalıdır.

Osmanlı mirası üzerine kurulan ve kurulduktan sonra mirasını reddeden bir devlet anlayışına dönüşen yeni cumhuriyet, ilk yıllardan itibaren diğer diller ve kültürlerle arasına kalın bir set çekmeye başladı. Hatta sistemin uykularını kaçıran bu diller ve kültürler, uzun bir dönem de yasaklı hale getirildi.

Yaklaşık yüz yıllık bir ulus-devlet egemenliğinin sonucunda ne yazık ki birçok dil yok olurken, bazı diller ise her geçen gün o hazin sonu bekliyor.

Mevlana ve Yunus Emre gibi değerlerle bütün dünyaya sevgiyi ve hoşgörüyü anlatan Türkiye, kendi mahiyeti altındaki halklara ve dillere aynı sevgi ve hoşgörü ile yaklaşamadı. Egemen kültürün dili ve benliği üzerine inşa edilen ulus-devlet sisteminde diğer dillere ve kültürlere yaşama hakkı verilmedi.

Oysa Türkçe’nin en güzel şiirlerini, hikâyelerini, romanlarını sadece Türkler yazmadı. Kürtler, Zazalar ve diğer milletlerden, kültürlerden insanlar da Türkçe’nin en güzel şaheserlerini meydana getirdi. Bir taraf susun, konuşmayın diye baskı kurarken; diğer taraf onun için en güzel eserleri meydana getiriyordu.

Bugün artık bunların geride kaldığını söylüyoruz, en azından geçmişe nazaran birçok şeyin değiştiğini biliyoruz. İnsanlar artık dillerinden ve kültürlerinden dolayı yargılanmıyor ve etnik kimliği ile anadilini saklamak zorunda hissetmiyor; ancak böyle bir aşamaya gelinceye kadar insanlar dillerini ve kültürlerini çoktan unuttu.

Ciddi bir şekilde baskı altında olan Kürtçe, Zazaca ile aynı kaderi yaşamadı; çünkü özellikle 12 Eylül darbesinden sonra yurtdışında başlayan dil ve kültür hareketleri ile basılı eser sayısı sürekli arttırıldı. Açılan televizyon kanalları, radyolar ve diğer yayın organları ile dil devamlı canlı tutuldu. Zazaca için aynı süreçten bahsetmek mümkün olmadı.

Bugünkü verilere göre iki kuşak sonrasında Zazaca yok olacak. Zira dilin en büyük taşıyıcısı konumunda olan çocuklar, anadillerini öğren(e)miyorlar. Zazaca’nın kuşaklar arasındaki aktarım bağı şu anda kopmuş durumdadır.

Dillerin yok olması ve kaybolması da ne yazık ki insanları çok endişelendirmiyor. Yok olma tehlikesi altındaki bir kuş türüne gösterilen hassasiyet ve özen; kaybolmakta olan bir dil için gösterilmiyor. Bugün dünya genelinde yaklaşık 2 bin 500 dil tehlike altında. Bu dünyadaki dillerin üçte biri demek; yani her üç dilden biri tehlike altında. Bu çok korkutucu bir rakam; ama bu rakamlar insanları aynı derecede korkutmuyor ne yazık ki.

Zazaca için herkesin aklında ise hep aynı soru yer alıyor. Peki, ne yapmalı?

Dünya genelinde tehlike altında olan dillerin kurtarılması için hazırlanan programlar ve projeler mevcut iken; ne yazık ki Türkiye’de böyle programlar veya projeler yürütülmüyor. İlk etapta Türkiye’de yok olma tehdidi altında olan diller için belli programlar hazırlanmalı ve dilin kurtarılması için atılması gereken adımlar atılmalı.

Devletin bütün resmi kurumlarında, hangi bölgede hangi dil baskın ise o dilde de kamu hizmeti verilmeli ve bu yaygınlaştırılmalıdır. Türkçe dışındaki dillerde kamu hizmetinin önü açılmalı.

TRT bünyesinde Zazaca’ya müstakil bir kanal ayrılmalı ve 24 saat yayın yapmalı. Böylelikle toplum, dili ile kendisi arasına konulan mesafeyi bir nebze de olsa aşacaktır.

Türkçe’nin Kürtleri...

Şu anda okullarda seçmeli ders olarak okutulan Zazaca ve Kürtçe dersleri yaygınlaştırılmalı ve diğer sınıflarda da okutulmalı. Bunun ile yetinmek de yeterli olmayacak. Anadilde eğitim için gerekli alt yapı hazırlanmalı ve sistemli bir şekilde, kademeli olarak anadilde eğitime geçilmeli.

Türkiye’deki diğer diller için yasal düzenlemeler yapılmalı ve bu dillerin varlığı anayasal güvence altına alınarak tanınmalı. Hukukî adımların atılmaması, sadece serbest olduğunun ilan edilmesi yeterli olmayacak.

Özellikle Doğu ve Güneydoğu’ya gönderilen kamu amirlerinin ve görevlilerinin, bölgede konuşulan dili bilmesine dikkat edilmeli ve bilmiyorlarsa da kurslarla veya başka yollarla bu sağlanmalı. Zira halk bölgede hizmet eden kamu görevlilerinden, kendi anadilinde birkaç kelime dahi duyduğu zaman veya kendi anadili ile meramını anlattığında, devlete olan inancı ve bağlılığı daha da artmakta.

Bunlar Zazaca’nın ve Türkiye’de tehlike altında olan diğer dillerin kurtarılması için yapılması gerekenlerin başında geliyor.

Üzülerek belirtmek gerekir ki devletin hakim aklı Zazaca konusunda bugün zihin karışıklığı yaşıyor. Dileriz ki hem bu zihin karışıklığı aşılır hem de Zazaca’nın yok olmaktan kurtarılması ve yaşaması için adım atılır.

http://haber.stargazete.com/acikgorus/zazacanin-son-cigligi/haber-787298
---------------------------------------------------




Zazaca yok olmayla karşıkarşıyadır, binlerce yıllık tarihi olan bir halkın günümüzde geldiği noktanın yokoluşla eşdeğer olması sorgulanması gereken üzerinde ısrarla durulması gereken bir konudur. Anadolu topraklarında zaza dilini konuşan en az 8 milyon insan olduğunu biliyoruz, dünya üzerinde binlerle ifade edilen devletlerin olduğunu biliyoruz, nasıl oluyorda 8 milyon insanı içinde barındıran bir ulus kendi dilinin yok olmasına seyirci kalabiliyor?

Bir ulusu yok etmek istiyorsanız o ulusun dilini yok etmeniz yeterlidir.

-----------------------------------------------



Bu konuda dil bilimcilerin görüşlerini esas almak lazımdır dersek yanılmış oluruz. Dil ve lehçenin ne olduğu konusunda dil bilimciler arasında yerleşmiş bir kural olmadığı gibi dil bilimcilerin görüş ve düşünceleri pratikte hiçbir anlam ifade etmemektedir. Zira bir halkın konuşmasının dil mi, lehçe mi olduğu konusunda belirleyici olan siyasi durumdur. Arkasında siyasi bir güç olan konuşma dil kabu...l edilmektedir. Siyasi olarak bir gücü olmayan konuşmaya da lehçe denilmektedir. Hatta dilbilimci Max Weinreich "Dil, ordusu ve donanması olan bir lehçedir" demektedir. Kimse bilim adamlarına kulak asmıyor ki zaten. Nasıl ki tarihi konularda da tarihçilere kulak asılmıyor.

Ne acıdır ki dilleri bir zamanlar yasaklananlar siyasi bir erk elde edince başka dilleri asimile etmeye başlarlar. Bu dilleri ya inkâr eder veya kendi dillerinin bir alt bölümü yani lehçesi olduğu hakkında propaganda yaparlar. Bunun dünyada çok örnekleri vardır. Evvela şunu söyleyelim ki ırklar ve kavimler gibi diller de dünyada başka dillerden yalıtılmış olarak bulunmaz. Mutlaka başka dillerle ilişkileri ve benzerlikleri vardır. Bu ilişki coğrafi yakınlıktan dolayı olabildiği gibi köken itibariyle de olabilir. Dillerin uzak bir geçmişte aynı kökten gelmeleri de onların ayrı diller olmalarına mani değildir. Aynı kökenden gelmiş diller dil ailelerini oluşturur. Dünyada pek çok dil ailesi vardır. Her dil ailesinde pek çok dil bulunur. Bunlardan birisini öğrenince diğerlerini öğrenmek çok kolaylaşır.

Mesela Romans dilleri vardır, Germen dilleri vardır, Slav dilleri vardır, Sami dilleri vardır, İran dilleri vardır ve daha pek çok dil aileleri vardır ve bunlar daha eskiye gidildikçe temelde birleşirler. Mesela bütün Avrupa, İran ve Hint dilleri çok uzak geçmişteki bir dilden gelmektedirler. Bunlara Ari diller denir. Aynı kökenden gelen diller başlangıçta bir lehçe iken sonradan gelişip birer dil haline gelebilirler. Bunların vokabülerlerinde pek çok ortak kelime bulunur. Rumence, İtalyanca, Fransızca, İspanyolca, Portekizce eski Romalıların konuştuğu Latincenin yerel dillerle karışmasından doğmuşlardır. Arapça, İbranice, Süryanice, Aramice gibi dillere Semitik diller denir bunlar eski Akadca ve Asurcadan gelmektedirler. Hatta İngilizce bile beş yüz sene önce Almancanın bir lehçesi sayılıyordu. Bugün müstakil bir dildir. Norveçce, İsveçce, Hollandaca, Baltık dilleri de germen dilleri ailesindendir. Bunlar eskiden lehçe iken bugün birer dil olmuşlardır. Kimse bunları Almancanın lehçesi saymıyor. Arapça veya İbraniceden birini bilen diğerini kolaylıkla öğrenebilir. Pek çok kelimede sadece söyleniş farkı vardır. Mesela selam İbranicede şalomdur, nisa İbranicede nişadır.

Yukarıda da değindiğimiz gibi siyasi sebepler dilbilimcilerin ortaya attıkları tanımları geçersiz kılıyor. Mesela bugün İspanyolca ve İtalyanca iki ayrı dildir fakat bir İspanyol ile bir İtalyan yan yana geldiğinde anlaşabilir. Dil sayılmalarının sebebi devletlerinin olmasıdır. Ama mesela İtalya’da kuzeydeki Lombardlar ile güneydeki Sicilyalılar birbirlerini anlamazlar fakat dilleri lehçe sayılır çünkü siyasi güçleri yoktur. Dil kabul edilirse İtalyan birliğine zarar verir. Keza Sırplar ile Hırvatlar birbirlerine çok yakın bir Slav dili konuşurlar ve birbirlerini rahatça anlarlar fakat dilleri iki ayrı dil sayılır. Makedoncayı bir Bulgar rahatça anlar fakat Makedon devleti olduğundan Makedonca bir dil kabul edilir. Yunanlılar onları tanımasa da… Çin’de ve Hindistan’da da onlarca müstakil dil vardır fakat hiç kimse onlardan haberdar değildir. Çünkü ülkenin birlik ve bütünlüğü başka bir dilin varlığını tanımayı kabul etmez. Görülüyor ki dilbilimcilerin “Birbirini anlamayan iki konuşma dildir” şeklindeki tanımları pratikte hiçbir değer taşımıyor.

Ülkemizde de bir zamanlar Türkler Kürtçe diye bir dilin varlığını kabul etmiyorlardı. Şimdi de Kürtler biraz palazlanınca Zazaca’nın bir dil olduğunu kabul etmiyor, onu Kürtçenin bir lehçesi sayıyorlar. Demek ki kılıç kimin elindeyse söz onundur. Mazlum mazlumluktan kurtulunca maalesef kendisine yapılan baskıyı unutur, başkalarına baskı uygulamaya çalışır. Her türlü iftira ve şantajı kullanmaktan da vazgeçmez. Bizim bir dilimiz vardır dedikleri için Zazaları şimdi Türklerin ajanı veya yanaşması sayıyorlar. Yukarıdaki açıklamalarımız göz önünde bulundurulursa bu iddianın siyasi bir söylemden öte bir değeri olmadığı anlaşılır. Bunun akıl, mantık, sağduyu ve bilimle hiçbir alakası yoktur. İmdi Farslar kalkıp siz ikiniz de bizim lehçemizsiniz derse buna ne denir. Zazaca’yı Kürtçenin lehçesi sayacak kadar delilden daha fazlası Kürtçeyi Farsçanın bir lehçesi yapmak için mevcuttur. Fazlasıyla mevcuttur. Bunların hepsi saçma sözlerdir. Gerçek şu ki kimse kimsenin lehçesi değildir. İran dil ailesi içinde en az otuz tane dil vardır. Bunların hepsi eski İran dilinden evrimleşip dil olmuşlardır. Bir ağacın kök ve gövdesinden çıkan dallar gibi.. Farsça da, Kürtçe de, Zazaca da, Afganca da, Peştunca da, diğerleri de müstakil bir dildir. Kimse kimseden çıkmamıştır.

Konumuzu özetlersek ulusalcılığın ve ırkçılığın zuhurundan sonra dil artık siyasi kimliğin bir parçası haline geldiğinden bu konudaki ihtilafların ve tartışmaların hiçbir ilmi kıymeti yoktur. Bunlar siyasi konular haline gelmiştir. Siyasetin dili ise ayrıdır. Devleti ve eğitim kurumları olmayan bir dil varlığını koruyamaz ve dünya ulusları arasında kendini kabul ettiremez. Bir dilin dil sayılması ilmi değil siyasi bir konudur. Eğer gücünüz varsa lehçeyi dil, dili lehçe olarak kabul ettirebilirsiniz. Yine tekrarlayalım kılıç kimin elindeyse söz onundur. Kürtlerin bir atasözüyle sözümüz bitirelim: “Zor zane zér zane, devé tifinga mor zane”. Vesselam.
-----------------------------------------------



------------------------------------



Yew waxtid tikê merdimî yew dewlet roj roşan semedra xo amadekên. Qralî aya dewlet, yew erebaya zerd û sêmîn reyra ame milet het. Senîwa milet we di hama pîri vernîyeyîd secde kerd.
Zerey mabedîd epeyî kerrunra put bîy. Kral senîwa ame zerey mabed çik milet esta yîr secde kerdîn. Tikê xortîz weyrad yîr secde kerd, labelê yîn mîyona yew bi yî secde nekerd. İn hawa yî çiman ay xortunra nêrema. Labe...lê qral nêdî. Qral xor putunîr secde kerdîn. Qral îbadet xo qedeyna û xortu reyra şî seray.
Şew bîy xort sarayra vecay la neşîy keye. Ay xortîk putunîr secde nêkerdibi yê şîy yî het û tira persay:

- To eyr çi semedra îlahun mar secde nê-kerd.
-Ez hetona eyr zaf bifikriyow. Ay putuk ma dêr secde kên kerrunra vîraşt. Yew zirar û fayde yên mar çîn. Ma çîyr yînîr secde bîk. Yew persa:
- Ti putun mar bawer nêkên. Xort destbikardişî qalunu xo kerd.
- İn kerreyê qal nêkên ez çîyr bawer bik. Ez şuw yew dêşt mi serey xo hawana û xob xo persaw:
- İn asmîn kum hawana? Roj û aşmî kum virayşt. Vaş û dar kum xişnkeno. Ro û koyu kum inhewa rind vîrayşt. En peynîd xob xo mi va: " Ez, ayik înno virayşt ez ayîr bawer ken û yîr têna secde ken. Yîra xişnêr û hewlêr yew çîno." Xortunra yew va:
-Îye, ez heway to fikrîyen. Ay put kêm çiray çîyekir nêbeyn. Ez xob xo duşmişaw:
- Pîzed may xod kê yew pidîp, tira pey kê yên dinya û kê wên. Fikrênî, veynên goştarên. İnî pîri yew nîmet û haq yên gunî kê bîd. İn hewa reyra mi bawerkerd û qaydi yîr mi nimaj kerd. Ay xorti bînîz xob xo duşmîşay û pîrîn têdima Homay'îr bawer-kerd û têdima dua kerd: "Homay ma wayîri erd û asmîn We tênaw. Ma siwand onenî kî Yê' ra vîşîr ma yewîr secde nêkenî.'' İn xortî bawermend her şew şun key yew embaz di xo di pêserbên û Homay'ir îbadet kên.
Yew roj en qralî yenî xişin yenu bajar. Çik miletey a dew esta qral ver secde kên. Labelê ay xortî bawermend yîr secde nêkên. Qral senîwa dîy yên dêr secde nêkên zaf hêrs bon û yên ra persa:
- Şima çiyr mîr secde nêkên. Yên pîri pîya va: Ma ne tuyr ne zî ay putunêr îtara pey çiray secde nêkên. Ma wayerî ardi û asmîn Homay'er îbadet kên. Yî ra vîşîr wayer ma çîno. Qral nêzona sek, şaşbi û biney zemon ra pey merdimun xo ra va: "Yên tepîşî dekî zerey zîndon. Qral zîndonid heme tewir îşkence kerd yên. Yên ra vatîn dîn xo caverdî ez şima veradun. Labelê in îşkence hina îmonî yên vîşkerdînî. Yew şew merdimon qralra yew yên zîndon ra yên veradan û yîz ramên. Xo mîyond qalken û aya dewra şun. A şew şun key yew şunêd bên mêvan. Şune hewnîn yên ra van: "Şima zaf comîrdî û şima zaf rind besilmuney, şima şêr ko ra(ça) ez yên şima reyra." Nimaj(siba) benû pîri têdima key şunî ra vecîn. Epey ca şun zaf betalîn û ewnînîk yew şikeft (miğara) veynên, hema şun zered ruşen aresîn. Yew kutiki ey şunîy bi, yîn sekardînî yo nêşîn, yên dima ameyn. Kutik ber şikeft ver xo derg kerd. Zerey şikeft di yemnu dima qalkerdînî. A yew van: " Ma eceba rojun rindu veynên. İn hawa yemnu mîyond qalkenîk hewnî yên pîrîn têdima yên. Kutîk ber di şikeft ver û yêz zered rawken.
Qral û merdimî yî heme cad geyren yên. En peynî şun şikeft het yên veynên. Qral emîr don leşkeran xo van şîr zere, yên tepîşî. La kum şun zere zaf tersên û recefîn vecîn. Qral vernîyey înan şaşben. İna hew we şûn zere la qirt yî qerefîn. Çirak çewek newtun şîr zere. Qral gun vernîyey şikeft dês ken. Van wa zered bimîr.
Epeyî ser beyntara vîreno ay xortî bawermênd hewn ra wardên. Yemnu persên van ma çehend rakewt. Yew van: "Yew roj ya zî nêm roj ma rakewt." Zaf veyşu bên. Yew van: "Ez şun sûk ra mar çîy wer on. Berdi şikeft ver ewnîn kerru ra dês esto. Şaşbên û kerru hewanen vecîn teber. Hewnîn ay rayîrîk tira amey ay nêmonen. Çiray çayek nêşinasnên. Şun berdi sûk(bajar) ver labelê ewcaz nêşinasnen. Yew şew di senîwa indehey çîy bedelîn. Wa qey hanî hewdu. Tunektey(cêb) xo ra yew perew sêmên vet û nu(nan) girotîn. Pere senîwa dun firincî, we gîn desti xod taden û van: 'İn perey to sêmênu." Xort van: "qey seben mi in perî reyra vizêr(siba) ewta(îta) çîy wer girot. Firincî van: 'ti zûrkenî. İn pere ey in waxt nîyo. To çey inunra zaf dîyo. Cayîn ti nêvac ez to dun tepîştiş." Yî van: "Ney, ez zûr nêkeno. Min û embazên xo qralîr îbadet nêkerd. Ma Homay'er îbadet kên, ay semedra qral heme cad geyren ma. Firincî: "Qral ma ayîk Homay'îr ibadet bik, in semedra yew nêtepşen û nêkişen." Tira pey veyndey merdiman qral don û perey sêmîn yên nawnen. Merdimî qral ewnîn xort ra van: "To ganî bîr ma reyra ma şun seray." Şun qral het xort ewnînik ay qralik yê ti ra reman ayu nîyo. Yew qralu hewlo û adîlo. Qral ti ra persa: "Ti kum û ti ina xazîne korad dîya. " Va: "Ez şar ina dewu û ez û embazê xo ma vizêr Qral Daqyanus'ra remay." QraI şasbi û va: "Qral Daqyanus ina hîrsêy sera ver merd." Xort va: "Hîrsêy serra ver la ez hama vizêr êtara şuyo." Tunektey xo ra pere vet: " Bewn in peru ser resmî yê esto." Qral giru desti xod tade ew va: "İn perey ey hîrsêy sera ver. Xort va: "Qey ma şikeftid hîrsêy ser rakewt?" Qral: "Şima rakewt, ti û kom? Ez û embazê xo. Eger ti mira bawer nêken ma şîr aya şikeft. Qral, merdimî yî û xort têdima wenîşt beygîru û şîy aya şikeft. Xort va: "Qralî mi! Embazî mi şima veynse van qey leşker yen yên tepşîn, ay semedra ez vernîyd şun şima mi ra pey bîrî. Şi embazun xo het yen tîra va: Ti Qral Daqyanus ra xelesay. Ay xort va: Çaverdî in Daqyanus. Çey şima zun ma çend in şikeftid rakewt. Yîn va: Ya yew roj ya zî nêmroj. Xort va: Ney, ma hîrsêy ser ewta rakewt. Yî vecîn teber dinya bedelaya. Ay xortî bawermênd heyna yew hewnî yîn yeno û ca di xod rawkenî. Qral û merdimî yê geyren yên ewnînik yê merdî. Qral van: Subhanallah! Gurey Homay ra bewnî. İna yew mucîzeya xişna. Hey bewnî Homay hîrsêy sera pey ay merdimîk ganîy kerd ma nawît.
İna mesala Qur'an di numeya Eshab-ı Kehf vêrena. Homay ina mesela reyra camêrdey ay xortu û ganîkerdîş senîwa beno ki nawnon.
 
---------------------------------------



Cek bena cek zî nibena,
Yo dewa durid yo her aşvan benû.Aw her gironê bar seronra hin zaf qefliyab.Hin quvet tedi nimendib kî,bar gird bikşir.Yo ruec weyêr her xerar don, kî hêr xû bikiş o tira xû biqelsinir.La her inay pê hesiyab.Yo şo vêr kîyira remen xûr şen hêt
Bremen,a.Gurê fikir xû ,waştên Bremenîd orkestraya gird virazu.
Her riyer ser raşt yo kutîk bi hal yen.Kutik zaf vazdab o helkinayn....
Her tira von;
Tû xêr Ambaz,qay muriz tû ona xirabinu?
Kutik von;
Ax.ax qe mevacir.Ez hin biya pir o neşkena sê vêr pês miqêt bikir.Wayer mi eyayra wazen kî mi bikişir.Ini sebebra ez kîyera remaya.Ez nizona hin ,ez semêd zerê xû non ça vinîr.haw,haw.haw
Her von ;
Ez hanika şina Bremen o wazena ica bibîr muzisyen.Ti zî bi tor mina o orkestrad ca bigîr.Ez ut cenena,ti zî zel bicen.
Kutik ini teklîf qebul ken o wirdzi kuen riyer şên.
Nizdî Bremenid raşt yo pising yên.
Her pisîngra persen;
Ini çi hal ti hanîka tedi,semêd çinaya to ona xemgina.?
Pisîng vona;Ambazên ez sinî keyfweşîb!Sebeb kû ,ez hin pir biya o neşkena sê vêr meron tepiş,wazen weyer mi mi biqenqinir. Mi pê zuar con xû qelsena.Ez nizona kam heta şuer.miyaw,miyaw,miyaw
Her tira von;Ti zî tor ma bi ,ma şên Bremen.Ti muzîkra weş fom kina.Ti zî muzîkvonib.
Pisîng inî teklîf zero weşra qebul kena o kuena tor yina şina.
Her ,kurik o pisîng şên hêt yo kîyêy cotkara.Vinên kî yo dîk hanuk vicaw sêr dar o
vend donu.
Her tira von;
Tû xêr ti ona hend zaf qirên.Tû gueş ma teqnay.
Dîk oniyen yinra von;
Ambazên qe mepersên!Weyer mi wazên kî siba gueş mira yo taşt hazir bik o bidir wêr misafiron.Ez eyr zaf qêyrina.Çimkî sibay ez hin ina dinyad niya.
Her von;
Ti zî tor ma bi.Ma hanîk şên Bremen o ica ma bên muzîsyen.Vêng tû zî yaf weşu,ma piyeru piya muzîk weş virazêyn.
Dîk zî ini teklîf qebul ken o piyeru hêt Bremena kuen riyer şên.Ben tarî,şondu.Raşt
yoy bir(orman) yên.Qerar gên ina şo ica viyarnir.Her o kutik bin yo darid xû kên
derg.Pisîng o dîk zî diyar dara ca gên.Dîk şen diyar sîrtelîk dar o dumarê xû
oniyen.Dîk vinen kî,yo ca yo rueşnaye,yo adîr hanuk asen.Dîk ambazon xûra von; ina rueşnaye bena kî hê yo kîyiya.
Her von;Di warzên ma şi,xûra cay ma zî ita hol nu.
Çeher ambaz zî kuen riyer hêt rueşnayeya şên.Oniyenkî her daîm rueşnayê bena
zêyd.Inî zî nişon dizdona.
Her sarê xû ken berz pencerara onien zerera.
Dîk von; ti çi vînên.
Her von ;
Liya ez çi nivînina kî.Werted yo masa.Sêr masa hanuk pir werd o çi şimte.Dumarf zî dizd o riyerbirnayey rueniştê o haniki zîyafet wên.
Dîk von;
Willay ini tom guerê mawo.
Her von;
La ma gon beşkir şim zere.Yo rîyer vinên. 

Her lingon xû don ber ser.Kutik vicenu diar hêr.Pisîng vicena diar kutîk.Dîk zî şen
sêr pisîng ser.Narê Her zuren,kutik lawen,pisîng miyawnina o dîk vend don.O ini
qeyde muzîk çeher ambazon dest ci ken.Xû şonên ber ver o texton bêr şiknên ,şên zerê kîye.Dizd ini qelebalixra cay xura warzên o von kî heyalet amêya zerê kîye.O remên şên kuen mon bir. 

Bad şeyiş dizdona çeher ambaz sêr masaya nişên rû o non piyeru wên.Bad non werdişa yo lombi finên ta.Pê xûr cay kotiş virazî.O piyeru zî zaf qefilyay bi o sinî sarê xû non rû aw qeyde zî hona şên. 

Narê dizd mon bira onîen kî kîyed lombe hanuk veşenu.Von herhalde weyer kîyî
amo.Narê şêf dizdon yo merdim xû şawen von di şu hê ço wiraşti est yan çino.
Dizd yibaşa kuen kiye,onien kî kiye bi veng.Waxtag dizd kuen mitfax onîen kî çim
pising sê adir rueşn don.Dizd von qêy kuez adiro.Wazen tiyesera bidir.Aw çax qiyamet ser bina. 

Pisîng çengon erzêna dizd,her cay yi kina darbicin.Dizd waşt kî biremir şuer
tiber,narê kutîk hucim kerd ser o ling yi dirna.Aw qelebalixid dîk warişt o şi sêr
dizd o pê nequrê xûya sare dizd nequr kerd.Dizd hama xû kutîk,pisîng o dîkra
niqelsinab,narê hêr yo ling day pirî.Dizd pera kot tiber.O hêt ambazon xûya rema
va;ambazên biremên.Ini kîyed yo cazu esta.Pê engîşt xuyê derga surêt mi qelaşnaw.Yoy ling mi kard kerd,yoy zî sarê mi niqur kerda.Cindawir siya pêy di darona mi da xû ver o eşt tiber.Mi pêy zuar con xû xelsenaw.biremên.biremên ambazên. 

Bad ina şowa hin dizd neftay biyer ica.Kîye inqêde zî ini çeher ambazonir monen.Hin inî çeher muzîsyên Bremen ini kîyed keyf o weşîd ruecon xû viyarnên.
Sonikê ma itad qiday

bimonên weşîd
-------------------------------------



Pereê xo, zerria xo, canê xo bıde
Hama sırê xo mede!
Pilunê xore hurmetkar ve, rozunê xo, qezencê xo bımore
Hama hurendia xode memore!
Qailê karê xo, nonê xo, cêniya xo ve ...
Hama xo megoyne!
Emeg cıde, gos serne, bızone
Hama xêĝen meke!
Leê bıresne, domon pilke, feqır weyike
Hama kin meze!
Dawet bıke, sas ve, ef bıke
Hama xıyaneten meke!
Kıtav bıwane, wayırê ṣenate ve, dina nas bıke
Hama lonetme meke!
Sınıfa xo ravêre, weṣia xo rae ke, xesimê xo ravêre
Hama mehuye meso!
Zerre mesıkne, dost u olvoz bıze
Hama zowtu meze!
Nejdi ve, nas bıke, qesey bıke, dür ve
Hama xızmekar meve!
Rast ve, rınd ve, bıvuriye, warogıne
Hama vılê xo çewt meke!
Kelazer ve, xover kuye, veng bıde, bêveng ve
Hama zeng to meerzo!
Tu thon de, bıxapiye, tu tever kerê , reyna cı kuye
Hama xo merose!
---------------------------------------



-----------------------------------



----------------------------------------



--------------------------------------



--------------------------------


--------------------------------------



------------------------------------



------------------------------------------



---------------------------------------

Foto

------------------------------------

Foto

----------------------------------



----------------------------------



-----------------------------



-----------------------------------



-----------------------------


---------------------------------




Waxtê dı pasaê beno u hirê lace xo benê. Wertê ra taê kı vêreno ra, pasa çımanna beno persan; beno kor. Naê ser laco pil sono lê piye xo, vano: “Baba izinê bıdê mı, ez seri doxtorê biyari, çımanê tu wes keri. Pasa vano: „Lace mı, doxtor çımanê mırê perey nêkeno. Belki, herra kı hona nınga mı nêkota cı, a herrê ra çımanê xora keri kı, çımê mı rınd bırê!“ Nae ser layık vano, „ekı hêniyo, izınê bıdê ...mı ez seri a herrê torê biyari.“ Pasa izınê dano layiçi (layiki). Layık kono raê. Sono fetelino, çerexino vişt roce sew u sodır raê sono. Axiri caê dı vêcino. Xo xodı vano, piye mı koti bêro ni herdu. Ez naca ra herrê bici, beri çımanê piye xo rınd keri! Endi layık naca ra tenê herrê cêno peyser yeno suka piye xo. Yêlê pasay mijdanê dano pasay. Vanê: „Pasa lace tu nou yeno!“ Raştiye kı vanê, pasa zaf sa nêbeno, hama anciay pino. Êndi layık herra kı xodı arda beno keno çımanê piye xora. Tenê pinê, hama çımê pasay thaba rınd nêbenê.

Nafay laco werteyn yeno huzırê piye xo. Cıra mınetê keno, izınê wazeno. Pasa kı beno raji, layık nêfındeno. Tedariçi (tedariki) raa xo vineno, kono raê. Hirıs roce raê sono. Ostorê xora yeno war, vano: “Inam nêkon kı piye mı hata naca bero. Ez na herre biciri, peyser seri. Taê herrê xodı cêno u cêreno ya. Mıletê sukı ra taê kı sekı layiçi vinenê, sonê xebere danê pasay. Vanê: “Lace tu nou ama!“ Layık herrê beno keno çımanê piye xora. Ancia çımê pi nêbenê wes.

Ni hali ser nafay laco qıc sono le piye xo. Vano: “Bao, ekı bena raji, izıne dana sa, na defay wazon kı ez seri. Belki herra dermanê çımanê tu vinon ano.“ Pasa vano: “oğıl, dı bıraê tüye pilli şi; herrê arde, hama thaba çımanê mırê perey nêkerd. Tu koti herra kı çımanê mı yakero, biyarê!” Layık vano: “Sebeno, tu izınê bıde mı rêe ez seri. Beno kı herra çımanê tu biviniri.“ Pasa êndi beno raji, izınê dano cı. Layık bênıngana kono raê sono. Zaf sono tankê sono qefelino. Sono yeniyê ser dı niseno ro. Owka xo sımeno, nanê xo veceno wenno. Tenê pize xo keno mırd. Têsaniya xo sıkneno, bınê jü dare dı merdino ra. Hewna sono. Hewne xodı jü khaliki vineno. Khalık vano, „sazadeê mı, tu nia bê nıngana u bê meredisa thaba nêkena. Nêşiçina (nêşikina) herra çımanê piye xo biyarê! Ekı raşt kı wazena çımê piye tu rınd bırê, mefındê peyser so. Arra piye todı ostorê esto, name xo Bengibozo, i bicê. Belki herdo kı nıncê piye tu nêkote cı, u, tu bero uca. Bengiboz pê hirê axuranê tariyu dero.Verê çêberê axure dı jü Areb pino. Tu kı dızdeni ni ostori tırena u ana sa, belki tu sêre herre biyarê! Layık xore cêreno ya, peyser sono. Dızdeni Arebi vereno ra, kono axura piye xo. Sono lê ostori, wazeno kı bıanco teber. Hama ostor nınganê xo sano herd, newazeno tey sero. Layık cêreno ver ra, têy qeşikeno. Vano: “Wayırê tu piye mıno. Nıka çımanna biyo, nêvineno. Jü ilacı xo esto. Oi kı, herra kı nınga piye mı hona nêkota cı ou. Gereko ma na herre bıvinime, biyarime!” Nae ser ostor ni dı kono jan. Vano: “Ekı mı xodı bena, taê toz axure dı falan ca dı esto. I tojI bicê heqbı xo kı! Tu kı ez veto teber, vazde mı ser, çımanê xo pêrucınê! Ni toji kı nêcêna lê xo, toi kı, eji kı serı ra benime!”

Layık zê vatena ostori toji cêno erceno heqbı xo. Beno kı tari, dızdeni ostori veceno teber. Se kı vazdeno ser, çımanê xo cıno pêro.

Ni zaf sone tanke sonê, ostor wano çımanê xo nıka yakê! Layık çımanê xo keno ya, vano, „naca kotiyo?“ Ostor ciab dano, vano, „naca cao kı bırao tüyo pili herre cı ra guret bi, ucao.” Ni qeşianna tepia ostor vano, “gereko tu ancia çımanê pêro cınê!” Ostor kono rem u layık çımananê xu cınopêro. Deyra raa kı sonê, ostor vano çımanane xu yakê! Layık çımanane xu keno ya u perskeno, vano: “Naca sene herdo. Ma nıka koti dime?“ Ostor vano, „naca ra bıraê tüyo werteyın herre guret bi.” Ostor ancia bê thef u dumana kono raa. Çıqa kı sonê, layık wazeno kı bıarêşiyo ya. Ostor elgı keno. Yeno war. Tenê owkı phısneno riye xora. Niseno ro. Deê serkeno qarşi dı, sere jü kaşi dı çiye bereqino, pêro sewle dano. Ostori rê vano: „Bengiboz tu naca dı fındê, ez deê seri helı nu çıko bereqino.“ Bengiboz vano: “Wazena sa so. Hama tu kı deê şiya, i çi bicirey kı, mecirey kı posman bena. Layık gos nênano ostor ser, çiye bereqiyay ser sono. Sono beno nêjdi kı jü çeneka. Roniştaiya. Yêlegı gurıta pıra têdı bereqina. Layık yêlegı çênekı ra veceno cêno xu dest. Qotmışbeno yeno lê Bengiboji. Niseno cı, kono raê. Zaf sono, tanki sono, yeno verê jü bina dı vêcino. Wazeno kı na sewe, naca dı meyman bıro. Yeno war sono zere. Sono kı zere, museno kı na bina seraya pasaê na suka. Nu êndi na serayı dı beno meyman. Pasa nirê iqramê henini keno kı, persmekırê! Sazadı ni iqramê hewli ser yeno lê Bengiboji vano, „pasay zaf deger da mı, zaf iqramo dı hewl kerd. Kerdena pasay ser ez na yêlegı xaleti don cı.“ Bengiboz vano, „xaleti rında hama, serba na yêlege zaf xırabiye yena vera ma.“

Layık yêlege cêno dano pasay. Se kı lelê pasay yêlege vineno, sono lê pasay vano: “Pasaê mı, na yêlege nia hente hewla u rındeka, ma eceb wayra na yêlege çıtona, senı çiya? Bê ma ni sazadi bıruşnime, sero na çênekı torê biyaro.” Pasa vengdano layiçi vano: “Tu na yêlege mıre arde, heq raji bo. Hama gereko tu wayra na yêlegey mıre biyarê! Tu xora kı arde, arde; nê kı tu nêarde sere tu don pıro!“

Layık vano: “Pasaê mı tu rınd vana, hama koti ra wayra naê biyari. Kam çızano koti dera.“ Cêrêvereyna layıçi perey nêkena. Deê pasay qerar day bi! Layık texmın keno kı na bêbextiye bınê seri leli ra veciya. Naê ser layık vano, „medem kı qererê tu qerero, eji tora çiya wazon. Lelê tu sero saanê cennet ra di-hirê tenu biyaro! Baduna eji seri çêneke biyari.“ Pasa lelê xo ano lê xo, vano: “Sazadı dı-hirê saanê cenneti wazeno. Sekena bıke, tua kı ni sau biyarê!“ Lelê, vatena xo ser posman beno, hama êndi verd bi ra! Bêçarê, uo kı waştena pasay biyaro hurindi.

Serê sıma zaf medajniri. Lelê, bê zaf belana sono cennet ra sau ano. Hama sıto kı moa xora sımıto pırkanna amo. Lelê sau cêno, ano dano pasay. Nıka sıra sazadı lace pasay dera. Layık sau xodı cêno sono lê bengiboji. Niseno cı, qotmış beno, kono raê. Zaf fetelino çerexino axiri verê seraya çêneke dı vecino. Wazeno kı sero zerê, hama thaba çeber-meber nêvineno. Dorme seraye dı yeno sono. Teseliya xo kı kona, sono lê Bengiboji. Bengiboz vano: “Tu nêşikina serê çêneke biyare! Ni saanê cenneti ra jü saê bicê, yalla ya Xızır vace berce cor. Dercêniya çêneke nıka dest dıra, çiye dercena. Xora kı saa tu gına dercênia destê çêneke, dercêni şikiçina (şikina) sa, a waxt qarlı xo ver çêneke yena cêr. Nê kı nia nêbi, ma nêşiçime çêneke pêcirime.” Layık jü saê cêno, ya Xızır vano erceno cor. Saê, destê çêneke dı dano pıro. Dercêni şiçina. Çêneke bê hêrsa yena cêr. Vana, „nu kamci qulo dercênia mı destê mıdı sıkıte? Layık xafılsız xıl beno, pêy ra bajianê çêneke dı cêno pê. Çêneke sekana sa perey nêkena xo rareynıro. Layık naê cêno erceno pê xo, ano seraya pasay dı nano ro. Pasa kı rındeçiya çêneke vineno, nêfındeno; wazeno kı herbi veyve xo bıkero, tey bızewciyero. Çêneke qebul nêkena. Vana: “Hona waxtê xo niyo. Sıma kı hamamê piye mı şiçinê anê sa, ez o waxt to dı zewcino. Gereko hamamê piye mı biyarê naca.” Kam ano, kam nêano? Vanê, ekı ano sa sazade ano. Sazade vano: “Pasaê mı hamam ardenerê ano, hama eji tora çiye wazon.“ Layık pasay ra çêwres devu u çêwres ostoru bê bar wazeno. Pasa emır dano. Çêwres devi u ostori bar benê dinê sazadi. Sazadı ni goligu cêno kono raê. Taê kı sonê, bengiboz vano, „nınga piye tu nêkota ni herdu. Hento kı ma virr dero, tenê herre bicê, berce heqbı xo. Zobinay, nıka jü golu dı gırs yeno ma ver. Zere ni goli dı ostorê esto, keşi nêverdano zerê goli. Tu ni goligu tek bı tek berce zerê goli. Ostorê vecino zere goli dı ninan dı dano pêro. Key kı ostor êndi qefelia, ma şikinıme kı waştena çêneke biyarime hurindi.“

Layık raver devu, badunay ostoru tek bı tek ercêno zerê goli. Her gerengı dı ostor vecino, ni goligan dı dano pêro. Ninanna kes bê ostorê zere goli, nêşiçino. Pêru zerê goni u golaser dı manê, gınê bınê i ostorirê, xeneçinê (xenekinê). Peniye dı, ni çêwres devu u ostoranna tekı nêmano. Bengiboz vano: “Nıkay sıra ê mına. Hama u dano mıre, mı gon miyan dı verdano. Ostorê bınê goli ki gına binê mirê, nêveşt ra, tozu kı tu axure ra guret bi, i bıphısnê pıra! Baxoy xo vindkê!“

Layik remeno kono pê jü kemerê, xo dareno we. Bengiboz kono zerê goli. Ni jübini cênê. Deê purışinê jübin rê, deê gınê bınê jübinirê. Bê na hala vecinê teberê goli. Hurdimini goni u golaser dı manê. Bengiboz paskula dı bine dano pıro u ostorê goli meredino herdi ser. Layık vecino, toji ra phısneno ni ostori ra. Se kı ni toji phısneno pıra, çıton beno sa ostor beno hamam. Ni êndi ni hamami kase verê seraye kenê. Pasa vano: Êndi hamamı piye toi ma ard. Gereko ma veyve xo bıkime.“ Çêneke vana: “Raşto. Hama ez wazon kı raveri bê destanê xuya sıma hirimunu (pasa, lelê u sazadı) bışüyi. Aa ra tepia xerweşiye veyve xo kenime!” Pasa beno raji. Hona kı ni nêkotê hamam sono lê Bengiboji. Bengiboz cırê vano: “Tu u tozu kı xodı ard bi, i toji ra tenê lê xodı bıcê. Çêneke owkı kena yinannê, yi benê welle, sonê! Tu nı toji ra dızdeni berce zerê qurna owka xo. Torê thaba nêbeno!” Layık zê vatena Bengiboji keno. Pasa u lelê benê welle sonê. Layık dızdeni toz erceno zerê owke. Çêneke owke kena layiçirê, hama layiçirê thaba nêbeno. Layık daa beno rındek. Beno goştın (towli). Çêneke serkena layiçirê thaba nêbeno, vana, “dema ez ê tüyo. Xızıri tu mırê naşib diyo.” Badunay “tu ê mı, ez ê tüyo.” Vana u puruşina layiçirê. Êndi sazadı u çêneke vecinê piya vecinê teber. Layık niseno Bengiboji. Çêneke erceno pê xo, cêno sono suka piye xo. Mijdani sona resena pasay. Pasayrê vanê: “Lace tu nou ama, hemi lê xodey jü çêneke arda.”



Layık qı nêxecelino, herra kı xodı arda, aê beno keno çımanê piye xora. Herre se kı keno pıra, çımê pasay benê wes. Pasa dorme xorê sêrkeno. Se kı lê layiçi dı Bengiboji vineno, heni qarlı beno, heni qarlı beno kı, vezeno ra, wazeno kı layiçirê dero. Bengiboz vano: “Pasaê mı, tu ça qarlı bena? Ça wazena kı layiçi bıkuye? Tu êndi biya kokım. Tora tepia ez kamirê bımani? Ez ni lace torê manon. Nu lace tu heqberê mıdı yeno. Mırê, u leyıqo.” Vatena Bengiboji ser, pasa vano; “Lacım, na deqa ra tepia tu pasaê na suka. Idarê na suka mı tu bicê xo ser!

Pasa endi emır dano, howt rocu u howt sewena veyve lace xo keno. Layık beno pasa, vecino texte piye xo ser. Êndi ni resenê mıradê xo. Heqi sıma bıresno mıradê sıma!

http://www.pulur.info/masallar/bengiboz.html


----------------------------------

Ana Sayfa >>>>> http://www.zazaedebiyati.tr.gg/

Sayfa - 2 >>>>> http://zazaedebiyati.tr.gg/sayfa_2.htm

Bugün 37563 ziyaretçikişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol